Εισαγωγή
Στο ξεκίνημα της μελέτης του βιβλίου του κ. Ιωάννη Κορνιλάκη, Ιωάννης Καποδίστριας ο Άγιος της Πολιτικής, εμπνεύστηκα από το πρόσωπο και την αγιότητα του μοναδικού Κυβερνήτη μας για να σας γράψω τρία βασικά του γνωρίσματα.
Πριν όμως ξεκινήσω να γράφω για αυτά θα ήθελα να σας πω γιατί είναι σημαντικό να τα γνωρίζουμε. Για δύο λόγους, πρώτον γιατί είναι χρέος επιτακτικό όλων μας να διακρίνουμε την ήρα από το σιτάρι. Ποιος ή ποιοι είναι τελικά αυτοί που θεωρούμε άξιους να μας εκπροσωπήσουν ως πολίτες αυτής της χώρας; Και εφόσον το αναγνωρίζουμε αυτό, έχουμε χρέος και να τους αναδείξουμε και να τους προστατέψουμε και να τους στηρίξουμε. Δεύτερον εξίσου σημαντικό είναι η αναμέτρηση που πρέπει να κάνει κάποιος με τον εαυτό του θέτοντας ένα τέτοιο πρότυπο Αγίου Πολιτικού και επιφανούς ανδρός. Είμαι σε θέση να ομοιάσω με το πρότυπο που επέλεξα να ακολουθήσω; Αυτή δεν είναι στην πραγματικότητα και η η διαδικασία του εκλέγειν και εκλέγεσθε την οποία σήμερα έχουμε ευτελίσει από κάθε άποψη ;
Ξεκινώ λοιπόν να περιγράφω συνοπτικά ένα ένα τα γνωρίσματα αυτά.
Διάκριση (Discernment)
Ξεκίνησα από το πιο δύσκολο να περιγράψω ! Μην ξεχνάτε, ο πύχης για τέτοιους ανθρώπους οι οποίοι, όχι θέλουν, αλλά ο Θεός θέλει να ηγηθούν, είναι από μόνος του υψηλότατος. Ο αληθινά πολιτικός, αυτός που ηγείται άλλων, πρέπει να ξέρει πρώτα να κυβερνά τον εαυτό του, να κυβερνά τα πάθη του. Για να μπορείς όμως να κυβερνήσεις είτε τον εαυτό σου, περισσότερο δε τους άλλους είναι προυπόθεση να έχεις διάκριση.
Αντί να γράψω για αυτή την αρετή, που δεν θα ήμουν εξάλλου σε θέση να το κάνω, θα αναφερθώ καλύτερα στην ενσάρκωσή της στο πρόσωπο του Ιωάννη Καποδίστρια. Δες τε τον λιτό και απέριττο βίο του, διαβάστε στις επιστολές του με τι ευγένεια αντιμετώπιζε τους πάντες, ακόμα και αυτούς τους εχθρούς του. Και κυρίως θαυμάστε με τι σταθερότητα μπορούσε να πάρει και να εκτελέσει αποφάσεις, και πόσο διακριτικά κινούσε τα νήματα της ιστορίας, είχε βέβαια σύμμαχο τον Χριστό σε αυτό. Ιδιαίτερη επίσης εντύπωση μου κάνει η διεισδυτικότητα, αν και αυτό δεν φαίνεται εύκολα με μια πρώτη ανάγνωση, αλλά φαίνεται εκ του αποτελέσματος. Ο Καποδίστριας ήταν διεθνούς εμβέλειας και κύρους προσωπικότητα, επηρέασε τους πάντες και τα πάντα. Μα τέτοιοι ήταν και οι σύγχρονοι Άγιοι της εποχής μας, Αγ. Πορφύριος και Αγ. Παίσιος. Είχαν την ικανότητα να διεισδύουν στην προσωπικότητα, στην ψυχή, του συνανθρώπου τους αλλά πάντα με διάκριση και ευγένεια ψυχής. Και ο άλλος το καταλάβαινε ότι εδώ δεν έχουν να κάνουν με ένα οποιοδήποτε άνθρωπο. Τέτοιος ήταν και ο Καποδίστριας για φίλους και εχθρούς. Για αυτό οι πρώτοι τον τιμούσαν ως τον καλύτερό τους φίλο, οι δεύτεροι τον φοβούνται ακόμα και σήμερα ενώ βρίσκεται στον τάφο, αλλά για αρκετούς από εμάς και σύντομα πιστεύω για πολλούς είναι ζωντανός ως Άγιος της πίστεώς μας !
Θα ήθελα να κλείσω λέγοντάς σας τα εξής, ο Καποδίστριας δεν ανήκει μόνο σε εμάς τους Έλληνες, ανήκει σε όλους αυτούς που ευεργέτησε με τις πράξεις του στο πέρασμά του. Χρειάζεται να έχεις εξαιρετικά λεπτή διάκριση ώστε από τη μια να υποστηρίζεις το συμφέρον της πατρίδας και του τόπου σου και από την άλλη να μην δημιουργείς πρόβλημα στους γείτονές σου. Ο Ιωάννης Καποδίστριας ακροβατούσε πάντοτε με τέλεια ισορροπία σε τεντομένο σκοινί. Και όχι μόνο φρόντισε και έπραξε για το συμφέρον της πατρίδος του, αλλά μέσα από αυτόν τον σκοπό απλώθηκε η χάρις του και στους άλλους λαούς. Για αυτό ο Ιωάννης Καποδίστριας είναι άλλος ένας ζωντανός Άγιος της Χριστιανικής Ορθόδοξης πίστης μας. Κανείς δεν μπορεί να πράξει και ούτε πρόκειται να πράξει κατά το ελάχιστο αν δεν έχει σύμμαχό του τον Χριστό, την Παναγία, τους Αγίους και αυτοί είναι οι σύμμαχοι του Καποδίστρια και οι σύμμαχοι των Ελλήνων Ορθοδόξων Χριστιανών, απόγονοι των Ορθοδόξων Ρωμιών του Βυζαντινού κράτους.
Αυταπάρνηση (Altruism)
Τι να πρωτοπεί κανείς για ένα Άγιο, τον Ιωάννη Καποδίστρια; Θα πρέπει απλά να σκύψουμε το κεφάλι μας μπροστά στην αληθινή ταπείνωση που μας δίδαξε με τις πράξεις του ο άνθρωπος αυτός. Συγχωρέστε με, πραγματικά νοιώθω πολύ μικρός μπροστά του, και μόνο ότι τολμώ και γράφω για αυτόν. Αλλά θα συνεχίσω υποκινούμενος από αγάπη και για να ολοκληρώσω τον σκοπό για τον οποίο ξεκίνησα να γράφω.
Ο Ιωάννης Καποδίστριας, ήταν κόμης, ήταν πλούσιος, άνηκε στην τάξη των ευγενών της εποχής και ήταν πανεπιστήμων με όλη τη σημασία της λέξεως. Όχι ένα, αλλά τρία διδακτορικά διπλώματα απέκτησε από το καλύτερο πανεπιστήμιο της εποχής. Ας διανοηθεί να βάλει κάποιος τον εαυτό του στη θέση του Ιωάννη Καποδίστρια, τι να πούμε ; Το πιο πιθανό είναι ότι θα επιζητούσε δόξα, τιμές, ίσως και άλλα πλούτη, μεγαλεία, υστεροφημία. Και εκείνος τι έκανε, ήδη αναγνωρισμένος στο εξωτερικό με τα διπλώματά του και την επιστημοσύνη του, γυρίζει στην φτωχή και σκλαβομένη πατρίδα του και τρέχει καβάλα στο άλογό του άγρια μεσάνυχτα για να βρει τον συμπατριώτη του που τον περιμένει να τον θεραπεύσει και να τον ανακουφίσει από τον πόνο του, γιατί ήταν και ιατρός.
Αλλά ο καλός Θεός που ξέρει τις καρδιές των ανθρώπων, του επιφύλλασε λαμπρόν πεδίον δόξας και τιμής. Δόξας και τιμής δικής Του, αλλά ταυτόχρονα τον προετοίμαζε όπως και τον Υιό του για τον μαρτυρικό στέφανο που έμελλε να ακολουθήσει. Και εκείνος ως άλλο πρόβατον επί σφαγής ακολούθησε τις εντολές του επουρανίου Πατέρα του.
Πρώτα όμως παραιτήθηκε από όλα τα πρόσκαιρα αυτής της ζωής. Στην Ελβετία ζούσε σε ένα απλό, λιτό διαμέρισμα και με το περίσσευμα του παχηλού μισθού του, σπούδαζε παιδιά στο εξωτερικό και βοηθούσε την επανάσταση στην Ελλάδα. Όταν δε έρχεται επιτέλους στην πατρίδα του για να αναλάβει την κυβέρνηση ενός ανύπαρκτου ακόμα κράτους, μιας διαλειμένης στην κυριολεξία χώρας, αρνείται μέχρι και να φάει σκεφτόμενος ότι οι συμπολίτες του δεν έχουν ούτε ένα κομμάτι ψωμί για να ζήσουν. Έφτασε μέχρι και στο σημείο να πουλήσει και όλα τα κτήματά του, ότι είχε και δεν είχε για να ταίσει τους φτωχούς, να οργανώσει τον στρατό, να δημιουργήσει υποδομές. Ναι, ο Καποδίστριας είναι, έγινε, το τέλειο υπόδειγμα του Χριστιανού, έφτασε μέχρι και στο σημείο να υπακούσει στον Χριστό που είπε στον πλούσιο νέο : “εἰ θέλεις τέλειος εἶναι, ὕπαγε πώλησόν σου τὰ ὑπάρχοντα καὶ δὸς πτωχοῖς, καὶ ἕξεις θησαυρὸν ἐν οὐρανῷ, καὶ δεῦρο ἀκολούθει μοι.” και το έκανε ! Και τέλος ακολουθεί εκουσίως όπως και ο Σωτήρας του Χριστός, που αγάπησε, τον δρόμο για τον σταυρό. Γνωρίζει από καιρό τώρα τους σταυρωτές του και τους φέρεται με μεγαλείο ψυχής. “Κριτήριον της αληθούς πίστεως, της γνησίας θεοκοινωνίας, το γνώρισμα της ενεργείας της χάριτος, τουτέστιν η αγάπη προς τους εχθρούς”, όπως μας λέει ο Αγ. Σιλουανός ο Αθωνίτης. Αυτό το αλάνθαστο κριτήριο φαίνεται ότι είχε ο Αγιος της πολιτικής Ιωάννης Καποδίστριας για να βλέπει αν βαδίζει σωστά στη ζωή του.
Φίλοι μου, μην γελιέστε, ο Ιωάννης Καποδίστριας δικαίως ονομάστηκε ο Άγιος της πολιτικής. Και πραγματικά πιστεύω ότι με το να γίνει κάποιος πολιτικός δύο δρόμοι ανοίγονται μπροστά του, αυτός της Αγιότητος και ο άλλος της κολάσεως. Μια κολασμένη ζωή για τον ίδιο και τους άλλους που θα πάρει μαζί του ή ένας Αγιασμένος βίος που θα σκορπά την χάρη στους γύρω του. Δεν υπάρχει ενδιάμεση οδός, αναγκαστικά οδεύεις τάχιστα προς μια από τις δύο κατευθύνσεις. Σήμερα βιώνουμε το πρώτο γιατί τέτοιος είναι και ο δικός μας βίος, ας προσπαθήσουμε όλοι να αλλάξουμε κατά το ελάχιστο μιμούμενοι τέτοια πρότυπα, θα το εκτιμήσει αυτό ο Θεός.
Οι περισσότεροι ίσως γνωρίζετε ότι συνήθως οι Αγιοι ήταν άνθρωποι που επέλεγαν τον μοναστικό βίο και αυτό είναι αλήθεια. Το μεγαλείο της Αγιότητος του Καποδίστρια ήταν ότι κατάφερε να γίνει Άγιος μέσα στον κόσμο, περιτριγυρισμένος από τιμές, πλούτη, δόξα ανθρώπινη. Και εκείνος επέλεξε την δόξα του Θεού παρά των ανθρώπων. Η ταπείνωση στον Καποδίστρια πρέπει να ήταν ένα γνώρισμα φυσικό, έμφυτο σε αυτόν. Αλλά για να φτάσει στο τέλειο αυτό θυσιαστικό πνεύμα, σίγουρα κοπίασε πολύ και πολύ τον βοήθησε ο Θεός.
Ο Ιωαννης Καποδίστριας διδάσκει σήμερα και θα διδάσκει πάντα του τι σημαίνει να είναι κανείς πρώτα από όλα Χριστιανός και ύστερα Πολιτικός, Ιατρός, Στρατιωτικός, Αγρότης, κλπ. Μας διδάσκει όλους με το παράδειγμά του.
Την ευχή σου Άγιε
Συνοχή (Solidarity)
Ο χαρισματικός ηγέτης είναι όπως ένας διευθυντής ορχήστρας, αβίαστα, ελεύθερα, οι μουσικοί ακολουθούνε τον ρυθμό του, τις κινήσεις του. Και οι ακροατές ζουν μοναδικές στιγμές, δονούνται με τον παλμό της μουσικής, συμμετέχουν σαν να να παίζουν οι ίδιοι στην ορχήστρα. Πιστεύω λοιπόν ότι είναι η ικανότητά του να εμπνέει τους ανθρώπους γύρω του, να συντονίζει προς μία κοινή κατεύθυνση, να υφαίνει τον κοινωνικό ιστό θέτωντας ως ακρογωνιαίο λίθο τον Κύριον ημών Ιησού Χριστό.
Όμως, η ενότητα, η αλληλεγγύη, η συνοχή του κοινωνικού ιστού έχει νόημα όταν υπάρχει κοινός σκοπός, και αυτό προυποθέτει τα δύο άλλα γνωρίσματα που περιγράψαμε, αυταπάρνηση και διάκριση. Ο ηγέτης και οι πιστοί ακόλουθοι του πρέπει να ξέρουν που πηγαίνουν. Διαφορετικά δεν είναι λογική η ποίμνη και ο ποιμήν, αλλά αγέλη λύκων ή στην καλύτερη των περιπτώσεων άλογη η ποίμνη και ο ποιμήν. Για την περίπτωση της Ευρώπης των “λαών” και των εθνών, όπως λέγεται, γνωρίζουμε πολύ καλά, όσοι από εμάς γνωρίζουνε, που μας πάνε. Οδηγούμαστε σταδιακά, για πολτοποίηση και ομογενοποίηση, να γίνουμε μια άχρωμη, άγευστη και χωρίς ουσία κτηνώδης μάζα ανθρώπων που θα οδηγείται από τα άλογα πάθη της και που θα ηγεμονεύει ο παντοδύναμος οικονομικός δικτάτωρ. Το βιώνουμε εξάλου ήδη ως πειραματόζωα της Γερμανικής ηγεμονίας.
Ας στρέψουμε όμως όλοι το βλέμα μας προς τον Άγιο της πολιτικής, τον Ιωάννη Καποδίστρια. Είχε το πνεύμα της συνεργαςίας, της αλληλεγγύης, και ενέπνεε στους γύρω του εμπιστοσύνη. Ήταν μια συγκροτημένη προςωπικότητα. Οι Ελβετοί το 2009 του αφιερώνουν προτομή και τον τιμούν ακόμα και σήμερα ως Εθνικό ήρωα. Ήταν αυτός που ένωσε τα καντόνια, αυτός που τους έδωσε σύνταγμα, αυτός που έβαλε τα θεμέλια για την συγκρότηση και οργάνωση του κράτους τους και αυτός που πέτυχε την διεθνή ουδετερότητα της Ελβετίας! Πολυάριθμα αφιερώματα για το έργο και τον βίο του από τα Ελβετικά μέσα ενημέρωσης στην επέτειο της κοιμήσεώς του. Εμείς δε εν Ελλάδι κοιμώμαστε όρθιοι και από πολιτικής και από εκκλησιαστικής πλευράς. Ο Καποδίστριας ένωνε τους πάντες και τα πάντα, εργαζόταν δε με γνώμονα την ειρήνη, την ομόνοια των λαών, και την ευημερία του συνόλου. Η διπλωματία και η επιρροή που ασκούσε σε όσους είχε δίπλα του ήταν απλά ασύλληπτη ακόμα και για τον πλεον εφυέστατο πολιτικό άνδρα της εποχής εκείνης τον Μέτερνιχ.
Αλλά οι ενωτικές κινήσεις του Καποδίστρια είχαν ως αποτέλεσμα και την εθνική ανεξαρτησία της Ελλάδος. Γιατί απλούστατα πέτυχε διπλωματικά την υποστήριξη, ή και την ουδετερότητα ακόμα, μεγάλων δυνάμεων της εποχής εκείνης, επειδή τους έκανε να πιστέψουν ότι ήταν και προς το δικό τους συμφέρον, να επιτρέψουν να γίνει κάτι τέτοιο στην Ελλάδα. Και φυσικά όταν πέτυχε τελικά αυτό, τον έβγαλαν από την μέση γιατί τους εμπόδιζε να πάρουν εκείνοι τον έλεγχο της εξουσίας. Από τότε, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, η εξωτερική πολιτική της Ελλάδος ρυθμιζόταν από έξω, και σιγά σιγά φτάσαμε τα πάντα να ρυθμίζονται από έξω. Και ενώ ο Καποδίστριας έχυσε το αίμα του για την εθνική μας ανεξαρτησία, οι “κύριοι” αυτοί με τις γραβάτες, ή χωρίς γραβάτες, που κυβερνούν και οι προηγούμενοι από αυτούς αβρόχοις ποσίν παρέδωσαν με μια μονοκοντυλιά και με βαριά μνημόνια την χώρα μας και εμάς τους ίδιους δουλοπάροικους στους ξένους.
Αλλά ίσως το πιο δύσκολο για τον Καποδίστρια ήταν να ενώσει εμάς τους Έλληνες. Με το που πάτησε το πόδι του στην Ελλάδα βρέθηκε ανάμεσα σε πυρά εμφιλίου πολέμου και έτρεξε να μονιάσει τους αδελφούς, να τους κάνει να φιλιώσουν για το καλό του τόπου. Τέτοιος ηγέτης ήταν ο Καποδίστριας, ακόμα και στους εχθρούς του φέρθηκε με το γάντι, δεν τους κυνήγησε, δεν τους εκτέλεσε, δεν τους μίσησε. Ίσως θα λέγαμε ότι ούτε καν κατάφεραν να τον κάνουν να θυμώσει !
Και αυτό μπορεί οι κοτσαμπάσιδες και οι προύχοντες να μην το έννιωσαν στο πετσί τους, το κατάλαβε όμως ο απλός λαός. Ο οποίος ευεργετήθηκε και ο οποίος αγάπησε τον Καποδίστρια. Και τώρα όπως τότε, μια από τα ίδια, η Ιστορία επαναλαμβάνεται, τα συμφέροντα της ολιγαρχίας, τα συμφέροντα των ξένων δυνάμεων και το δίκιο του Ελληνικού λαού, εμάς όλων των απλών πολιτών. Και ο ηγέτης ακόμα δεν έχει φάνει στην σκηνή, Κύριε ελέησον.
Τελικά επεκράτησαν τα ξένα και ντόπια συμφέροντα των ολίγων και ο Καποδίστριας δολοφονείται στις 27 Σεπτεμβρίου του 1831. Μην ξεκινήσετε όμως να κλαίτε για τον χαμό του κυβερνήτη μας και μην απογοητεύεστε ότι δεν θα βρεθεί ποτέ ξανά τέτοιος. Ναι δεν θα βρεθεί ποτέ ξανά τέτοιος αν εμείς όλοι δεν μονιάσουμε και ζητήσουμε από τον Θεό να μας στήλει έναν δικό του άνθρωπο. Θα είμαστε τότε άξιοι της μοίρας μας, γιατί θα έχουμε πάντα τους άλλους να μας καταδυναστεύουν και να μας συμπεριφέρονται σαν ζώα.
Όμως ο Άγιος της πολιτικής Ιωάννης Καποδίστριας είναι ζωντανός! Συνεχίζει και εμπνέει ακόμα και σήμερα τους συνανθρώπους του, τους αδελφούς του, τους συμπατριώτες του. Αυτούς που θέλουν να γίνουν μιμητές και συνεχιστές της ιστορίας και του έργου που άφησε ανολοκλήρωτο πίσω του. Ο Ιωάννης Καποδίστριας καλεί και σήμερα όλους εμάς σε ενότητα και αγώνα για να αποδείξουμε ότι είμαστε όντως ελεύθεροι, ότι είμαστε Έλληνες Χριστιανοί Ορθόδοξοι.
Η τελευταία παρακαταθήκη που αφήνει ο Χριστός στους μαθητές του λίγο πριν το Άγιον Πάθος βρίσκεται στην αρχιερατική προσευχή πρὸς τὸν Θεὸν Πατέρα «ἵνα πάντες ἓν ὦσιν». Ο Άγιος Πορφύριος ο Καυσοκαλιβίτης, λίγο πριν ξεψυχήσει προσεύχεται με αγωνία και ψελίζει συνέχεια, αδιάκοπα, «ἵνα ὦσιν εν, ἵνα ὦσιν εν…, ». Για να γίνει αυτό κατανοητό, κατά το ελάχιστο, θα ήθελα να σας το συνδέσω με το εξής χωρίο,
“Καὶ οὗτοι πάντες μαρτυρηθέντες διὰ τῆς πίστεως οὐκ ἐκομίσαντο τὴν ἐπαγγελίαν, τοῦ Θεοῦ περὶ ἡμῶν κρεῖττόν τι προβλεψαμένου, ἵνα μὴ χωρὶς ἡμῶν τελειωθῶσι.”.
Τέτοιος ήταν ο Άγιος της Πολιτικής Ιωάννης Καποδίστριας.
Δόξα τῷ Θεῷ πάντων ἔνεκεν
Επίλογος
Ορμώμενος από το μεγαλείο της προσωπικότητας του Ιωάννη Καποδίστρια, σας έγραψα για τρεις θεμελιώδεις αρετές τις οποίες είχε αναμφισβήτητα σε υπέρτατο βαθμό:
-
Συνοχή-Συγκρότηση (Solidarity-Formation)
-
Αυταπάρνηση (Altruism)
-
Διάκριση (Descernment)
Δεν γνωρίζω το μέλλον, διακρίνω όμως τα σημάδια των καιρών. Είναι όπως τα κίτρινα φύλλα του φθινοπώρου, ξέρεις ότι σε λίγο θα έρθει ο χειμώνας. Στην δύσκολη περίοδο που διανύουμε ως Έλληνες, εύχομαι και προσεύχομαι ο καλός Θεός να επιτρέψει να οδηγήσει την Ελλάδα ένας χαρισματικός ηγέτης, ένας ενάρετος Χριστιανός. Ως τότε ελπίζω και πάντα θα ελπίζω για το μέλλον του τόπου μας.