{{< youtube p1IliftnYG4>}}
Ἡ μπαλάντα τοῦ κυρ-Μέντιου
είναι ποίημα του Κώστα Βάρναλη, το οποίο συμπεριλήφθηκε στην ποιητική συλλογή Τα Ποιητικά, το 1956, από τον εκδοτικό οίκο Κέδρος. Ολόκληρο το ποίημα αποτελείται από 26 στροφές και 104 στίχους.
Πρόκειται για ένα από τα πιο δημοφιλή ποιήματα του ποιητή. Και είναι μια σατιρική αφήγηση, λαϊκού και επαναστατικού χαρακτήρα. Ο ήρωας του ποιήματος είναι ο κυρ Μέντιος (γαϊδούρι), που παραλληλίζεται με τον σκλαβωμένο άνθρωπο, τον αδιαμαρτύρητο, τον υπομονετικό. Ο Βάρναλης, στο ποίημα του, προσπαθεί να αφυπνίσει τον λαό μέσω αυτής της σάτιρας
Από τις 26 στροφές του ποιήματος μελοποιήθηκαν μόνο οι 10
Στίχοι: Κώστας Βάρναλης Μουσική: Λουκάς Θάνου Πρώτη εκτέλεση: Νίκος Ξυλούρης
Δεν λυγάνε τα ξεράδια και πονάνε τα ρημάδια κούτσα μια και κούτσα δυο στης ζωής το ρημαδιό Μεροδούλι ξενοδούλι δέρναν ούλοι οι αφέντες δούλοι ούλοι δούλοι αφεντικό και μ’ αφήναν νηστικό και μ’ αφήναν νηστικό
Ανωχώρι κατωχώρι ανηφόρι κατηφόρι και με κάμα και βροχή ώσπου μου ‘βγαινε η ψυχή Είκοσι χρονώ γομάρι σήκωσα όλο το νταμάρι κι έχτισα στην εμπασιά του χωριού την εκκλησιά του χωριού την εκκλησιά
Άιντε θύμα άιντε ψώνιο άιντε σύμβολο αιώνιο αν ξυπνήσεις μονομιάς θα ‘ρθει ανάποδα ο ντουνιάς θα ‘ρθει ανάποδα ο ντουνιάς
Και ζευγάρι με το βόδι άλλο μπόι κι άλλο πόδι όργωνα στα ρέματα τ αφεντός τα στρέμματα Και στον πόλεμο όλα για όλα κουβαλούσα πολυβόλα να σκοτώνονται οι λαοί για τ’ αφέντη το φαΐ για τ’ αφέντη το φαί
Άιντε θύμα άιντε ψώνιο…
Koίτα οι άλλοι έχουν κινήσει έχει η πλάση κοκκινίσει άλλος ήλιος έχει βγει σ’ άλλη θάλασσα άλλη γη
Άιντε θύμα άιντε ψώνιο…