Σύμφωνα με τον Πλάτωνα η ψυχή αποτελείται από τρία μέρη:
- ΤΟ ΛΟΓΙΣΤΙΚΟ Αφορά τις λογικές λειτουργίες του ανθρώπου, είναι το τμήμα της Ψυχής που σκέπτεται και έχει τη γνώση, θεωρητική και ηθική/πρακτική. Είναι το κέντρο της πνευματικής και ηθικής προσωπικότητας, η ουσία του ανθρώπου. Είναι ο Νους της Ψυχής, με πρωταρχική αρετή την σύνεση. Το ανώτερο μέρος της Ψυχής. Είναι ο ηνίοχος του άρματος.
- ΤΟ ΘΥΜΟΕΙΔΕΣ Ή ΘΥΜΙΚΟΝ Ή ΒΟΥΛΗΤΙΚΟΝ Αφορά τον συναισθηματικό του κόσμο (δηλαδή στον χώρο της θρησκευτικής πίστης, της ηθικής, των συναισθημάτων, των ιδεολογιών, του θάρρους, της αρετής, της ελπίδας, της οργής, της ελευθερίας, της δικαιοσύνης κλπ. και αυτό εκπηγάζει το σθένος του ανθρώπου. Είναι το μέρος της ψυχής που έχει να κάνει με την δύναμη, την τιμή και την δόξα, που υποστηρίζει το δίκαιο και αποκρούει το άδικο. Είναι το καλό άλογο του μύθου του άρματος της ψυχής.
- ΤΟ ΕΠΙΘΥΜΗΤΙΚΟ Αφορά τις επιθυμίες του είναι η έδρα των κατώτερων ορμών και επιθυμιών: αυτοσυντήρηση, διαιώνιση του είδους, τάση για πλούτο, φαγητό, ποτό. Γνωρίσματα της επιθυμίας είναι η οξύτητα των αισθήσεων που μπορεί να οδηγήσει σε απληστία για τα υλικά αγαθά. Είναι το «κακό» άλογο του μύθου.
ΩΣ ΑΡΕΤΗ ΤΟΥ ΛΟΓΙΣΤΙΚΟΥ ΜΕΝ Η ΦΡΟΝΗΣΙΣ, ΤΟΥ ΘΥΜΙΚΟΥ ΔΕ Η ΑΝΔΡΕΙΑ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΠΙΘΥΜΗΤΙΚΟΥ Η ΣΩΦΡΟΣΥΝΗ
»Ο ΝΟΥΣ ΑΡΧΕΙ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΖΕΙ. ΤΟ ΘΥΜΙΚΟΝ ΥΠΑΚΟΥΕΙ ΚΑΙ ΣΥΝΟΔΟΙΠΟΡΕΙ ΜΕ ΤΟΝ ΝΟΥ ΩΣΤΕ ΝΑ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΔΑΜΑΣΕΙ ΤΟ ΕΠΙΘΥΜΗΤΙΚΟΝ».
Για να περιγραφεί λοιπόν η μορφή της Ψυχής, ο Πλάτων φτιάχνει έναν δικό του «μύθο»: τον μύθο του άρματος. Η αντιστροφή του Έρωτα από τη σφαίρα της κοινής ηδονής προς την θέαση του κάλλους επιτυγχάνεται με την παρουσίαση των εσωτερικών δυνάμεων της ψυχής:
Λογιστικό, θυμικό ή βουλητικό και επιθυμητικό.
Η τριχοτόμηση της ψυχής παρουσιάζεται σαν ένα άρμα που το σύρουν δυο άλογα και το διευθύνει ένας ηνίοχος. Ο ηνίοχος είναι το λογιστικό, ο νους, τα δυο άλογα είναι το θυμικό (βουλητικόν) και το επιθυμητικόν. Αυτό το σύμπλεγμα είναι ενιαίο και αδιαίρετο και εναπόκειται στην δεξιοτεχνία του ηνίοχου να κατευθύνει τα άλογα έτσι ώστε να υπάρχει αρμονία.
Ο Νους άρχει και προστάζει.
Το θυμικό υπακούει και συνοδοιπορεί με τον νου, ώστε να μπορεί να δαμάσει το επιθυμητικόν. Τότε η Ψυχή απολαμβάνει αρμονία.
Παρά το γεγονός ότι αμφότερα τα μέρη αυτά είναι ζωικά διαφέρουν μεταξύ τους, τόσο λειτουργικά όσο και αξιολογικά. Τούτο γίνεται φανερό από το γεγονός ότι το θυμικό αν και ζωικό και ά-λογο όπως το επιθυμητικό υπακούει πρόθυμα στο λογιστικό (Ηνίοχο) και λειτουργεί ως συνεργός του για την καθυπόταξη του επιθυμητικού και για την συγκράτηση του άρματος της ψυχής του ανθρώπου.